Vehhabiliği kabul etmiyen Vehhabilere!!

VEHHABİ ŞEYH MUHAMMED BİN ABDÜLLATİF:”BİZ VEHHABİ CEMAATİYİZ”…!

Muhammed bin Eş Şeyh Abdül Latif bin Abuir Rahman kendisinin Vehhabi dininde olduğunu bildirerek şöyle diyor:

وصار بعض الناس : يسمِّع بنا معاشرِ الوهابية ، ولا يعرف حقيقة ما نحن عليه، وينسب الينا، ويضيف إلى ديننا ما لا ندعوا اليه

“Bazi insanlar, bizim düşüncelerin hakikatini bilmeden biz Vehhabiler camaatini eleştiriyor, bize ve bizim dinimize davet etmediğimiz şeyleri nispet ediyorlar…”

Kaynak: İbnul Kasim En Necdi: Ed Durerus Seniyye: cilt 1/ sayfa 566

Vehhabilik yoktur diyip sagda solda iftira atmayin diyen VEHHABILER bi parmak kaldirsin 🙂

Vehhabiliği kabul etmiyen Vehhabilere!(1)

VEHHABİ ŞEYH ABDULLATİF BİN ABDURRAHMAN:”HAMD OLSUN VEHHABİLİK BİZİM DİNİMİZDİR”…!

Abdul Latif bin Eş Şeyh Abdur-Rahman bin Hasan kendisinin Vehhabi dininde olduğunu şu sözlerle dile getiriyor:

فأبيتم هذا كله، وقلتم هذا دين الوهابية، ونعم هو ديننا بحمد الله

“(Bütün bu zikr etdiklerimizden) yüz döndererek “bu Vehhabilerin dinidir” dediniz.
Evet! Allaha hamd olsun bu (Vehhabilik) bizim dinimizdir!”

Kaynak: İbnul Kasim En Necdi: Ed Durerus Seniyye:cilt 12 sayfa 267

vehhabilik yoktur diyip duranlar iyi okuyup sindirsinler!!

Vehhabilerin taşlarla tesbih cekmenin bidat olduguna dair getirdikleri hadisin tahrici!!

Imam Darimi Süneninde, Abdullah bin Mes´ud -radiyallahu anhu-´dan,
rivayet ediyor.
Imam Darimi, Hakem bin Mübarek bize, Amr bin Yahya´dan(el hemedani) rivayet etti dedi, o
da babamdan bize babasindan rivayet etti dedi:
Biz, sabah namazindan önce Abdullah b. Mes´ud´un kapisinin önünde
oturuyorduk, cikinca beraber mescide gidecektik, yanimiza Ebu Musa el Esari
geldi ve dedi ki:
– Ebu Aburrahman henüz evinden cikmadi mi?
– O´na hayir, cikana kadar bizle otur dedik.
Sonra Abdullah ibni Mes´ud cikti ve topluca ona yöneldik. Ebu Musa ona dedi
ki:
– Ey Ebu Abdurrahman, mescitte bilmedigim bir sey gördüm ve
elhamdulillah bu gördügümü ben hayir zannediyorum. dedi.
– Abdullah b. Mes´ud o gördügün nedir?, diye sordu.
– O da, Eger yasarsan sen de göreceksin… Mescitte halkalar seklinde
oturmus namazi bekleyen bir topluluk gördüm, her halkada bir adam
vardi ve halkadakilerin ellerinde taslar vardi. O adam 100 kere tekbir
edin, diyor tekbir getiriyorlar, 100 kere la ilahe illallah deyin, diyor
onlarda la ilahe illallah diyorlar, 100 kere tesbih edin diyor tesbih
ediyorlardi.”
– Abdullah b. Mes´ud, peki, sen onlara ne dedin?, dedi.
– Ebu Musa da onlara bir sey demedim, senin görüsünü veya emrini
bekledim. diye cevap verdi.
– Bunun üzerine Abdullah b. Mes´ud onlara günahlarini saymalarini
emretmedin mi, ve hasenatlarinin zayi olmayacagini söylemedin mi?”
Sonra bu halkalardan birinin basina hep beraber gidip, durduk. Abdullah b.
Mes´ud halkadakilere söyle dedi:
– Sizler böyle ne yapmaktasiniz, bu gördüklerim de nedir?”
– Ey Ebu Abdurrahman, bu taslarla tekbirlerimizi, tehlillerimizi ve
tesbihlerimizi sayiyoruz.”
– Ibn Mes´ud ta Günahlarinizi sayin, ben size garanti ederim ki
hasenatinizdan birsey eksilmeyecek. Yaziklar olsun ey ümmet-i
Muhammed ne cabuk helak oldunuz! Iste onlar Nebi -sallallhu aleyhi ve
sellem- in sahabesi, aramizdalar ve bakin (kullandigi) elbiseleri, kaplari
henüz eskimedi bile. Nefsim elinde olana yemin ederim ki siz ya
Muhammed´in dininden daha iyi bir din iceresiniz ya da dalalet
kapisini acmaktasiniz.”
– Halka da olan insanlar da, Vallahi ey ebu Abdurrahman biz hayirdan
baska bir seyi yapmak niyetinde degildik. dediler.
– Bunun üzerine ibn Mes´ud: Nice hayir isteyen vardir ama ona
muvaffak olamaz. Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bir kavimden
bahsetti ki onlar Kur´an okuyacaklar bogazlarindan gecmeyecek. Allah´a
yemin ederim ki bilmiyorum belki de onlarin cogu sizdendir, dedi ve
onlara sirtini dönüp gitti.
Amr bin Seleme dedi ki: O halkadakileri, Nehrevan günü(Haricilerle yapilan
savasta), haricilerin safinda onlarla beraber bize karsi kilic sallarken gördük.”
(Süneni Darimi 210)

HADİSİN TAHRICI:

Hadis zayiftir(İbni el cezvu,El zuafa ve el matrukin cilt 2,sayfa 233,no 2601)

Hadis zayiftir(İbni Adi,el kamil fi el zuafa,cilt 5,sayfa 122,no:1287)

Hadis zayiftir(Ibni Hacer,Lisan el Mzan,cilt 4,sayfa 378,no 1128)

El heytemi Mecmua el zevaid kitabinin Bab el Umma ala al sadaka adli bölümünde hadisi zayif saymiştir

İmam Celaleddin Suyuti(El havi,cilt 2,sayfa 31),El Nebulusi (Cam ul Esrar,sayfa 66),El Münavi (Feyd el kadir,cilt 1,sayfa 457),El Laknavi(Sabahat el fikr,sayfa 25)-de bu hadisi şübheli saymişlardir

Ravi Amr hakkinda onu gören İbni Main dedi ki:”Onun rivayetleri deyersizdir”(el zuafa vel matrukin,sayfa 212 no 3229)

İbni Karraş dedi ki:”O kabul görmeyen birisidir”(el mugni)

İmam Zehebi dedi ki:”O,en zayiflar arasinda yer alan itibar görmeyen birisidir”(Mizan el itidal,cilt 3,sayfa 293)

Ölülerin dirilere yardımı dokunabilcegine dair!!

Ölülerin dirilere yardımının dokunabileceğinin delillerinden biri de, İmam Buhârî’nin kısa, İmam Taberânî’nin de uzun olarak Enes radıyallahu anh’dan rivayet ettiği hadistir:“Yemâme (Muhârebesi) gününde (harp bitince ve) insanlar aralanınca Sâbit b. Kays’a,
— “Baksana ey amca!” dedim. Onu karışık sözler söyler halde buldum.
— “Biz Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’la beraber böyle harb etmezdik. Akranlarınızı ne kötü alıştırdınız! Ey Allah’ım! Şunların getirdiklerinden ve yaptıklarından sana sığınıyorum” de(miş)di. Sonra harb etti ve nihayet şehit edildi. Üzerinde kıymetli bir zırh vardı. Ona bir Müslüman uğrayıp o zırhı aldı.
Müslümanlardan bir adam uyurken, Sâbit radıyallahu anh rüyasında O’na geldi ve (şöyle) dedi:
— “Sana bir vasiyette bulunacağım. Sakın ha! ‘bu karışık bir rüyadır’ deyip de onu zayi etme!.. Ben şehit edildiğim zaman, zırhımı falanca kişi aldı. Onun evi, insanların (oturdukları mıntıkanın) en uzağındandır. Çadırının yanında oynaşan bir at vardır. Bu at, o zırha bir eski ip fazlasıyla bağlanmıştır. Üzerinde de atın üzerine bağlanan bir şey/çul vardır. Halid radıyallahu anh’a git, ona emret, o zırhı alsın ve Ebû Bekir radıyallahu anh’a: üzerimde falancanın şu kadar alacağı bulunduğunu ve falanca kölenin de azad edilmiş bir köle olduğunu söylesin!”
Adam uyandı, Halid’e geldi ve O’na (rüyâyı) haber verdi. Bunun üzerine Hâlid zırha bir adam gönderdi ve (adam) onu anlattığı gibi getirdi. Daha sonra adam rüyasını Hz. Ebû Bekir radıyallahu anh’a haber verdi. O da ölünün vasiyyetini yerine getirdi.”

Bunu, Beğavî de başka bir senedle Atâ el-Horasânî yoluyla Sabit b. Kays’dan uzun olarak rivayet etti.

[Buhârî, Cihâd: 39]
[Taberânî, “el-Mu’cemü’l-Kebir (1320)]
[Bu hâdiseyi İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye’de (6/320) zikredip Tirmizî’ye nisbet etti.]
[el-Beğavî Tefsiri, (4/254); İbn Hacer bunu Beğavî’ye isnad ederek “el-İsâbe”sinde yazdı.]

imamı ibnü l kayyım el-Cevziyye bu kıssayı yazıp şöyle demiştir. Adeletin temsilcisi veliler hırsızlardan çalıntıları almıştır. Buna bile karşı çıkanların malları çalındığında her nedense buna başvurmuşlardır diyor.
[İbnü’l-Kayyim el-Cevziyye, Kitâbu’r-Ruh, s. 26. İz Yayıncılık.1993 ]

Bunları anlamaktaki maksadımız, ölülerin ruhlarıyla dirilerin ruhları nasıl birbirleriyle munasebet kurabiliyorlarsa kişilerin ruhlarının da aynı şekilde birbirleriyle alaka kurabileceklerini anlatmaktır.

Selef ulamasından nakledildiğine göre ruhlar havada karşılaşırlar birbirleriyle tanışıp aralarında muzakere ederler. İşte bu esnada hayır ve şerri getiren rüya meleği hazır bulunur . Yüce Allah sadık rüyalar için insana her şeyin biaynihi ismini dininde ve dünyasındaki değişmeleri tabiatını ve hata, şüphe ihtimali olmaksızın bütün bilgileri öğretmesi , insanın kalbine ilham etmesi için bir meleği vekil tayin eder .

İnsana dünyasında ve dininde başına gelecek hayır ve şerri içeren Kur an la ilgili Allah ın gayb bilgisini ihtiva eden bir nusha getirir. Adeti üzere misaller, şekiller ortaya kor.

Yüce Allah rüyayı bir nimet, rahmet, hatırlatma ve öğretme vesilesi yapmıştır. Söz konusu yollardan biriyle ruhlar birbirine kavuşabilmişlerdir,birbirleriyle tanışıp muzakere edebilmişlerdir.
Nice insanlar vardırkı tövbesi salahı ve ahrete meyli, gördüğü bir rüyayla olmuştur .Ve nice saklı hazinelere rüyaylarla ulaşabilmişlerdir.
[İbnü’l-Kayyim el-Cevziyye Kitâbu’r-Ruh, s. 44]

Hanbeli mezhebinde ölüye amel hediye eyleme!

Hanbelîler de Hanefîler gibi düşünerek, ölülere Kur’ân okunmasını câiz görmüşlerdir. Ahmed b. Hanbel, kabirlerde Kur’ân okunmasının bid’at olduğunu söylemiş, daha sonra ise bu fetvâsından dönmüştür. (İbn Kudâme, el-Muğnî, c.II, s.424)

Ahmed b. Hanbel, Muhammed b. Kudâme el-Cevherî ile birlikte bir cenazeye katılmış ve tam mezarlıktan ayrılacakları esnada kör bir adam kabrin başında Kur’ân okumaya başlayınca İbn Hanbel: “Ey falan! Kabirde Kur’ân okumak bid’attır.” diyerek kırâata engel olmuştur.

Bunun üzerine Muhammed b. Kudâme İbn Hanbel’den, Mübeşşir b. İsmâîl el-Halebî hakkındaki düşüncesini ve ondan hadis alıp almadığını sormuş, O da söz konusu şahsın sikâ olduğunu ve kendisinden rivâyette bulunduğunu ifâde etmiştir.

Bunun üzerine Muhammed, Leclâc (Radıyallahu Anh) hadisin Mübeşşir b. İsmail’in kendisine rivâyet ettiğini söylemiştir.

Sahâbeden Leclâc (Radıyallahu Anh) (120/738) oğluna vasiyette bulunurken şöyle demiştir:

“Oğulcuğum! Ben öldüğüm zaman beni mezara göm. Beni mezarıma koyduğun zaman şöyle söyle: Bismillâhi ve alâ milleti Resûlillâh. Sonra da üzerime toprak atarak onu düzle. Daha sonra ise başucumda Bakara sûresinin baş tarafını ve son kısmını oku. Zira ben Hz. Peygamber’in (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) böyle dediğini duydum.”

(Taberânî, c.XIX, s. 220, 221 (h.no.491); İbn Asâkir, Târîhu Dımeşk, c. XXXXX, s. 292 (trc. No. 5848); Beyhakî, c.IV, s. 56.)

Bunu duyan İbn Hanbel, kabirde Kur’ân okumanın bid’at olduğunu söylediği adamın çağrılmasını ve kırâatına devam etmesini istemiştir. (İbn Kudâme, age., c.II, s.424.)

Yine Ahmed b. Hanbel’in şöyle dediği nakledilmektedir:

“Kabristana girdiğinizde Âyetülkürsî ve üç defa İhlâs sûresini okuyarak şöyle duâ edin: Allah’ım! Onun ecrini şu kabir halkına ulaştır.”

(İbn Kudâme, age., c.II, s.424; Kurtubî, et-Tezkira, c.I, s.96.)

Başka bir rivâyette ise:

Fâtiha sûresini, Muâvizeteyn ve İhlâs sûrelerini okuyu¬nuz. Sonra da bunu kabir halkına bağışlayınız. Çünkü o ölülere ulaşır.” (Kurtubî, age., I/96) buyurmustur.

Hanbelî mezhebinin önde gelen fakihlerinden İbn Kudâme (v.630/1223), İbn Kudâme el-Makdisî (v.682/1283) ve İbn Teymiyye (v.728/1327), İbn Hanbel’in bu görüşünün daha meşhur olduğunu söyleyerek tercihte bulunmuşlardır

(İbn Kudâme, age. C.II. s.424; İbn Kudâme, Şerhu’l-kebîr, c.II, s.424; İbn Teymiyye, Mecmû’u’l-Fetâvâ, c.XXIV, s. 366, 367.)

Bu konuda Hanbelîler de Hanefîler gibi çerçeveyi geniş tutarak, “ne tür ibâdet olursa olsun kişi yaptığı ibâdetin sevâbını ölülere bağışlarsa Allah’ın izniyle ölü bundan yararlanır.” (İbn Kudâme, el-Muğnî, c.II, c.425; İbn Kudâme el-Makdisî, age., c.II, s. 424)

Dört mezhepten birini takip etme!

Ibnül Hümâm, (Tahrîr-ül-üsûl) kitâbında ve Ibnül-Hâcib,(Muhtasar-ül-üsûl) kitâbında ve (Dürr-ül-muhtâr)da, (Bir isi bir mezhebe göre yapmaga basladıkdan sonra, bu isi ve buna baglı olan isleri yapmaga devâm ederken, bu mezhebi taklîd etmekden vazgeçmenin memnû’ oldugu sözbirligi ile bildirilmisdir) denilmekdedir!!

[Osmân ibni Hâcib-i Mâlikî, 646 [m. 1248] de Iskenderiyyede vefât etdi.] (Bahr-ür-râık)da (Imâm-ı a’zamı taklîd edenin,hep hanefî mezhebine tâbi’ olması vâcibdir. Zarûret olmadıkça,baska mezhebe göre is yapması câiz degildir. Büyük âlim Kâsımın bildirdigi gibi, bir mezhebe göre amel edenin, bu mezhebden ayrılmasının câiz olmadıgı sözbirligi ile bildirilmisdir) diyor!! [Kâsım bin Katlûbüga Mısrî hanefî 879 [m. 1474] de vefât etdi.]

(Müsellem-üssübût) kitâbında diyor ki, (Mutlak müctehid olmıyanın, âlim de olsa, bir [mutlak] müctehidi taklîd etmesi lâzımdır). Bu kitâbı Muhibbullah Bihârî Hindî hanefî yazmıs, 1119 [m. 1707] de vefât etmisdir.]

Imâm-ı Abdülvehhâb-ı Sa’rânî (Mîzân) kitâbının yirmidördüncü sahîfesinde diyor ki, (Ayn-ül-ülâya yükselmemis bir âlimin,dört mezhebden birini taklîd etmesi vâcibdir. Taklîd etmezse, dogru yoldan sapar. Baskalarını da sapdırır).

Ibni Âbidîn “rahmetullahi aleyh”, (Redd-ül-muhtâr)ın ikiyüzseksenüçüncü sahîfesinde diyor ki, (Âmînin mezheb degisdirmesi câiz degildir. Diledigi bir mezhebi taklîd etmesi lâzımdır). Âmî, müctehid olmıyan demekdir.

Ibni Hümâm “rahmetullahi aleyh”, (Tahrîr) kitâbında diyor ki,(Bir kimsenin, taklîd etdigi mezhebi, ya’nî ona uygun is yapmaga basladıgı mezhebi terk etmesinin câiz olmadıgı sözbirligi ile bildirilmisdir)!!

Imâm-ı Gazâlî “rahmetullahi aleyh”, (Kimyâ-yı se’âdet) kitâbında,emr-i ma’rûfu anlatırken buyuruyor ki, (Taklîd etmekde oldugu mezhebe uygunsuz is yapmaga, hiçbir âlim câiz dememisdir)!!

Her mezhebde mubâh olanları, kolay olanları arasdırıp, bunları yapmaga, mezhebleri (Telfîk) denir. Böyle yapan, fâsık olur. Sa’îd bin Mes’ûdün (Tahâvî serhi) bunu iyi anlatmakdadır.

Kabirde Kuran okumak!

Sahâbeden Leclâc (Radıyallahu Anh) (120/738) oğluna vasiyette bulunurken şöyle demiştir:
“Oğulcuğum! Ben öldüğüm zaman beni mezara göm. Beni mezarıma koyduğun zaman şöyle söyle: Bismillâhi ve alâ milleti Resûlillâh. Sonra da üzerime toprak atarak onu düzle. Daha sonra ise başucumda Bakara sûresinin baş tarafını ve son kısmını oku. Zira ben Hz. Peygamber’in (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) böyle dediğini duydum.”
(Taberânî, c.XIX, s. 220, 221 (h.no.491); İbn Asâkir, Târîhu Dımeşk, c. XXXXX, s. 292 (trc. No. 5848); Beyhakî, c.IV, s. 56.)

Heysemî (v.807/1405) hadisin isnadındaki râvîlerin ta-mamının sikâ olduğuna hükmetmiştir. Hadisin ricâlinden yalnızca Abdurrahman b. Atâ üzerinde tereddüt edilmiş ama İbn Hıbbân bu zâtı Sikat’ına almıştır. Tirmizî’nin de kendisinden hadis aldığı bu râvi hakkında İbn Hacer, makbûl derken İbn Ebî Hatim ve Zehebî gibi âlimler ise tercemesini vermekle yetinmişler, herhangi bir hüküm vermemişlerdir. İsnatta başka da bir illet tespit edilmiş değildir. Şu halde bu isnad, hasen derecesindedir. Yahya b. Mâîn (v.233/847) de bu hadisi delil olarak kabul etmiştir.

Ahmed b. Hanbel’in şöyle dediği nakledilmektedir:
اذا دخلتم المقابر اقرؤا آية الكرسى ثلاث مرار (قل هو الله احد) ثم قل اللهم ان فضله لاهل المقابر
“Kabristana girdiğinizde Âyetülkürsî ve üç defa İhlâs sûresini okuyarak şöyle duâ edin: Allah’ım! Onun ecrini şu kabir halkına ulaştır.
(İbn Kudâme, age., c.II, s.424; Kurtubî, et-Tezkira, c.I, s.96.)
başka bir rivâyette ise
“Fâtiha sûresini, Muâvizeteyn ve İhlâs sûrelerini okuyunuz. Sonra da bunu kabir halkına bağışlayınız. Çünkü o ölülere ulaşır.” buyurmuştur. (Kurtubî, age., I/96)

Allah mekandan münezzehtir

Muhaddis, fakîh ve şâfiî olan imam Ebu Mansûr el-Bağdâdî[1] “Tefsiru’l Esmâi ve’s-Sifât” isimli kitabında[2] şöyle demiştir: “Dostlarımız O’nun (Allâh’ın) bir mekanda veya her mekanda olduğunu söylemenin imkansızlığına dair icma da etmişlerdir (sözbirliği… içinde olmuşlardır). Ayrıca O’nun hiç bir yönden (her hangi bir şeye) temas etmesini ve karşı karşıya gelmesini mümkün olarak kabul etmemişlerdir. Ancak bu hususta ifadeleri (aynı manaya gelecek şekilde)farklılık arzetmiştir. Dolayısıyla Ebu’l Hasen el-Eşâri şöyle demiştir: ‘Muhakkak ki Allâh Azze ve Celle için bir mekanda olduğu söylenemez, kainattan ayrık olduğu da söylenemez, kainatın içinde olduğu da söylenemez. Çünkü Allâh’ın kainatın içinde olduğunu söylememiz (söyleyecek olursak bu söz), O’nun sınırlı (ölçülü) ve mütenâhi (başlayan ve sona eren bir ölçüsü) olmasını gerektirir. Allâh’ın kainattan ayrık olduğunu ve onun dışında olduğunu söylememiz de O’nunla kainat arasında bir mesafenin bulunmasını gerektirir, ki mesafe mekandır. Allâh’ın her hangi bir mekana hiç bir yönden temas etmediğini belirtmişizdir.’” Burada sözü sona ermiştir.

Bu değerli bilgilerin paylaşımı, el yazma eserlerine vakıf olan allame, muhakkik üstad el-Hararî’nin , ibni teymiyenin dalaletlerini delilleriyle ortya koyduğu “Makâlatu’s-Sunniyyeti fi keşfi dalâlâti Ahmed ibni teymiye” isimli kitabından yararlanılarak hazırlanmıştır.

Hanefilerin büyük bir âlimi ve lügatçilerin sonuncusu olan İmam hadis hafızı Murteza ez-Zebidi, “İhyâ-i ulumeddin” kitabını şerh ettiği “İthaf es-Sâdeti’l Muttekîn” adlı kitabında şöyle demiştir: “Allâh Teâlâ, bir halden başka bir hale değişmekten veyahut bir yerden bir yere geçmekten münezzehtir. Bu âlemin içinde veya dışında bulunmaktan da münezzehtir. Bir şeyle yapışık veya bir şeyden ayrık olmaktan da münezzehtir.”

Yine büyük Hanefi âlimlerinden olan İmam Allame Muhaddis Ebu’l Mehâsin el-Kavukci “El-İtimad Fi’l İtikad” adlı kitabında şöyle demiştir: “Allâh, yönlerden ve cisim olmaktan münezzehtir. O’nun hakkında, (haşa)”Sağı, solu, arkası, önü vardır, Arş’ın üstünde, altında, sağında, solunda bulunmaktadır, Âlemin içinde veya dışındadır.” demek caiz değildir. (Haşa) “O’nun yerini O’ndan başka kimse bilemez” de denilemez. Ve her kim “Bilmiyorum Allâh gökte midir, yerde midir?” der ise küfre düşer. Çünkü bu iki yerden birini, Allâh’a mekân olarak nispet etmiş olur.”

[1] İbni Hacer, imam Ebu Masur el-Bağdâdîyi:”Dostlarımızın -yani şafiîlerin- imamı olan büyük imam” diye nitelendirmiştir ve bu imam, Beyhakinin de bizzat hocalarından birisidir
[2] Tefsiru’l Esmâi ve’s-Sifât

“Tevessül Mes’elesinde Söylenen Asılsız Sözlerin İptâli” (8/son)

“Mahku’t-Tekavvul fî Meseleti’t-Tevessül”

-SEKİZİNCİ (SON) BÖLÜM-
“Tevessül hakkındaki Hadîsler ve Eserler”

Taberânî’deki “bana istiğâse edilmez (benden meded etmem istenmez)” 93 hadîsine gelince…
Onun senedinde, (Abdullâh) İbnu Lehîa (isimli bir râvî) bulunmaktadır ki, O’nun hâlini biz el-İşfâk isimli kitâbımızda açıklamıştık. Dolayısıyla (bu rivâyet sâlihlerle tevessül yapılabileceğine dâir olan) sahîh hadîs(ler)le boy ölçüşemez.
“Yardım istediğinde Allah’dan iste” _ hadîsine gelince… O, “Her hangi bir yardım istenilecek kim-seden yardım istediğin zaman, Allah’dan yardım iste’” ma’nâsındadır. Üstelik tarîklerinin tamamında bir yumuşaklık/hafiflik vardır.

Hadîs, bu şekilde anlaşılmakla, hakîkat ma’nâsına yorulmuştur. Dolayısıyla Müslüman, sebeblerden herhangi bir sebeble yardım istediği zaman sebeblerin sâhibi olan Allah’ı aslâ unutmayacaktır.

İşte size Ömer radıyellâhu anhu. Abbâs ile istiskâ ettiği zaman, istiskâsında, ‘ey Allah’ım, bize yağmur yağdır’ demeyi unutmamıştır. İslâmi edeb işte budur. Eğer hadîsi bu ma’nâya yormazsak, o zaman mecâz zorâkiliklerine gireceğiz ve elbette birçok âyetler ve hadîsler ona muârız olacaktır ki, onları sayıp dökmekte sözü uzatmak vardır.
Üstelik hadîsteki }اَذِا{/izâ kelimesi }اَمَّلُك{/küllemâ (her ne zaman ki) ma’nâsını ifâde etmekten çok uzaktır. Aksine o, mantıkçılara göre ihmâl siga-larındandır.94 O yüzden hasmın buna tutunmaya aslâ gücü olmaz. Sen buna, zamîrin müfred getirilmesini 95 de ilâve et.

İleri gelen zâtların -ki İbnu Abbâs radıyellâhu anhumâ da onlardan birisidir- istiânelerinin (sebeb-lerle değil) müsebbibu’l-esbâb (sebebleri sebeb yapan Allah) ile olması, onlar içün güzel bir şeydir.
‘(Allah teâlâ’nın) Sadece senden yardım isteriz’ sözüne gelince; bu sibâk ve siyâk (başı ve sonu) karînesi (alâmet ve ipucu) ile hidâyet husûsundadır. Nitekim bu, münacaat (Allah’a yalvarıp yakarmak) hâline en lâyık olandır. O yüzden onda sıradan olan dünyevî sebebleri iptal etmek yoktur.

Birçok kıymetli eserlerin sâhibi arkadaşımız, muhakkık, allâme, büyük üstâd şeyh Muhammed Haseneyn el-Adevî el-Mâlikî rahimehullâh, Teymiyye’cilerin tevessül etrâfında uydurdukları birçok şübheleri savmak içün nice kitâblar te’lîf etmiş ve tatlı açıklamaları, kıymetdâr tahkîkleriyle (incelemeleriyle) onların karanlıklarını gidermiş olmakla çok güzel yapmıştır. Onun ilimdeki makamı, şunların şeyhlerinin şeyhlerinin rütbesinden ehl-i ilmin arasındaki ittifakla derecelerce üstündür.

Kabirdeki kimselerin işitmeleri ve idrâk etmeleri mes’elesine gelince… Bu husûstaki delîlleri en geniş bir şekilde sayıp dökenlerden birisi muhaddis Abdülhayy el-Leknevî olup, Tezkiretü’r-Râşid’de bunu yapmıştır.96
“Sen kabirdekilere işittiremezsin”97 âyeti celîle-sine gelince… O muhakkıklara göre müşrikler hakkın-dadır. Orada (Tezkiretü’r-Râşid’de) bunun da tahkîki vardır. O hâlde muğâlatacıların muğâlatalarına (de-magogların demagojilerine) iltifât etme!.

Bu hadîslerle (Nebî sallellâhu aleyhi ve sellem’in söz ve işlerine dâir rivâyetlerle) ve eserlerle (Sahâbe’nin söz ve işlerine dâir rivâyetlerle) ortaya çıkmaktadır ki, Nebîler, velîler ve sâlihlerle, diriler olsun, ölüler olsun tevessül etmeyi inkâr edenlerin yanında en küçük bir hüccet yoktur. Ve Müslümanlara, tevessül sebebiyle şirke girmek iftirâsını atmak, zararı bu iftirâyı atana dönecek olan sonu düşünülmeden bir işe saldırmaktan başka bir şey değildir. Allah teâlâ’dan (bu ve benzeri musîbetlerden) selâmet (kurtulmayı) isteriz.

Sıradan insanlar arasında ziyâret ve tevessül âdâbına riâyette hatâ eden kimseler varsa; o zaman ilim sâhiblerine mutlak gerekli olan, onları rıfk ve mülâyemetle (yumuşak bir şekilde) doğruya irşâd etmektir. Tevessül ve ziyârete dâir olan Ümmet’in amelî, şu Harran’lının (İbni Teymiye’nin, onu) inkâr etmek bid’atine gelinceye kadar devâm etmiştir. Ehl-i ilim onun hîle ve tuzağını göğsüne çevirmiş ve onun fitnesi, belâlarını bilmeyen kimseler yanında devâm etmiştir. Âlûsî ve onun tefsîrinde tasarrufta bulunan oğlu, birtakım hatâlar yapmışlardır ki, bu delîller onlara cevâb vermektedir. Bu ikisi birtakım mes’elelerde, komşuları (Sıddîk Hasan Han el-Kannûcî) ve bazı şeyhlerinden onlara sirâyet eden şeyden (hastalıklardan) dolayı muzdarib (fikirleri oturmamış) kimselerdi. Burası, bunun genişçe anlatılmasının yeri değildir.
Ümmet’in, yaratılanların en hayırlısı ile tevessül hakkındaki amelini öğrenmek isteyenler imâm ve önder Ebû Abdillâh el-Numan Muhammed İbnu Mûsâ et-Tilimsânî el-Mâlikî’nin Mısbâhu’z-Zalâm fi’l-Müstağîsîne bi Hayri’l-En’am98 isimli kitâbına müracaat etsinler. Bu zât hicri 683’de vefât etmiştir ki, kitâbı Dâru Kütübi’l-Mısriyye mahfûzâtındandır.
Bu yazılanlarda, sırf ötekinin berikinin hatasını bulmaya ve hasmını -ne olursa olsun- yenmeye çalışmayan herkes içün yetecek bilgi ve delil vardır.
MAKALE: Muhammed Zâhid el-Kevserî (Rahimehullah)
……………………………………………………….
DİPNOTLAR:
93 Taberânî, (Heysemî, Mecmâu’z-Zevâid:10/159)
94 “Her zaman” ve “bazen’” ma’nâsındaki lafızlardan boş bırakılan ve “bazan” manasına gelen kalıplardandır.
95 Yani cemi/çoğul olarak “istâne edin” denilmeyip müfred/tekil olarak “istiâne et” denilmiştir.
96 Abdülhayy el-Leknevî, Tezkiretü’r-Râşid, Mecmûatü Resâili’l-Leknevî (6/428-435) İdâretü’l-Kur’ân,1419, 1. baskı.
97 Fâtır: 22
98 Bu kitâb, yakınlarda Hüseyin Muhammed Ali Şükrî’nin gayret ve çalışmasıyla Dârü’l-Medîneti’l-Münevvere ve Dârü’s-Seyyid Abbâs Sakar el-Hüseynî tarafından müştereken basılmıştır

“Tevessül Mes’elesinde Söylenen Asılsız Sözlerin İptâli”(7)

“Mahku’t-Tekavvul fî Meseleti’t-Tevessül”

-YEDİNCİ BÖLÜM-
“Tevessül hakkındaki Hadîsler ve Eserler”

(Yedinci Hadîs): Onlardan birisi de İbnu Mâce’deki ‘namaza yürüme(nin âdâbı) bâbı’ndaki Ebû Saîd el-Hudrî radıyellâhu anhu’nun hadîsidir:َينِلِئاَّسلا ِّقَحِب َكُلَأْسَأ ىِّنِإ َّمُهلَّلَا ِةَال َال َّصلا ىَلِإ َجَرَخ اَذِإ َلاَق ْنَم { } ِراَّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ َكُلَأْسَأ اَذَه َىاَشَْم م ِّقَحِبَو َكْيَلَع
“Kim evinden namaza çıktığında, ‘Senden, Senden isteyenlerin sendeki hakkı ve bu yürüyüşüm hakkı ile (hakkı için) istiyorum…. Senden, beni ateşten kurtarmanı istiyorum,[73] derse…’[74]
Şihâb el-Bûsîrî, Misbâhu’z-Zücâce fi Zevâidi İbni Mâce’de [75] şöyle dedi:
İbnu Mâce’nin bu isnâdında peşpeşe zayıf râvîler vardır: Atıyye -ki Avfîdir-, Fudayl İbnu Merzûk ve Fadl İbnu’l-Muvaffak’ın hepsi zayıf râvîlerdir.
[Lâkin Fadl İbnu Muvaffak, İbnu Uyeyne’nin dayıoğludur. Hakkında Ebû Hâtim, sâlih bir kimse olup, hadîsi zayıftır, demiştir. O’nun dışında bu râvînin zayıf olduğunu söyleyen de yoktur. Zayıflıkla suçlanmasının sebebi de açıklanmamıştır.[76] Belli de değildir. Hattâ Büstî (İbnu Hibbân), bunun sağlam olduğunu söylemiştir.][77] Ancak, İbnu Huzeyme, bu hadîsi, Sahîh’inde Fudayl İbnu Merzûk yoluyla rivâyet etmiştir ki, bu rivâyet O’na göre sahîhtir.[78]
Onu Rezîn de zikretmiştir.
Onu Ahmed İbnu Menî’ de, Müsned’inde, rivâyet etmiştir ve (şöyle demiştir): Bize Yezîd rivâyet etti, (O), bize Fudayl İbnu Merzûk rivâyet etti (dedi). Böylece onu isnâdı ve metni ile zikretmiştir. (El-Bûsîrî’nin Sözü Bitti.)

Alâuddîn Muğlatay, el-İ’lâm Şerhu Süneni İbni Mâce’de şöyle dedi: Bu hadîsi Ebû Nuaym el-Fadl -ki o İbnu Dükeyn’dir- Kitâbu’s-Salât’da Fudayl İbnu Merzûk’tan, (O) Atiyye’den, (O) Ebû Saîd-i Hudrî radıyellâhu anhu’dan mevkûf olarak rivâyet etti.[79] (Muğlatay’ın Sözü Bitti.)

Atıyye, (hadîsi) Ebû Saîd el-Hudrî radıyellâhu anhu’dan rivâyet etmekte yalnız değildir. Aksine, Abdulhakem İbnu Zekvân’ın rivâyetinde, Ebu’s-Sıddîk, (onu) Ebû Saîd’den rivâyette, Atıyye’ye mutâbeat etmiştir.[80]
Bu zât da, her ne kadar Ebu’l-Ferec İbnu’l-Cevzî, hadîsi, el-’İlel(ü’l-Mutenâhiyye)’de onunla illetli kabûl ettiyse de, İbnu Hibbân’a göre sağlam bir râvîdir…

İbnu’s-Sünnî, Amelü’l-Yevm ve’l-Leyle’de Vâzi’in bulunduğu bir senedle Bilâl’den rivâyet etmiştir ki, onda (senedde) ne Atıyye, ne İbnu Merzûk ve ne de İbnu’l-Muvaffak bulunmamaktadır. (Rivâyette geçen duâ şudur):
“Ey Allah’ım!.. (Ben senden, senden) isteyenlerin sendeki hakkıyla istiyorum.”

Böylece ortaya çıkmıştır ki, ne Atıyye, ne İbnu Merzûk, ne de İbnu’l-Muvaffak bu tarîklere nazarla -üç tanesinin zayıflığı farz edilse bile- yalnız kalmamışlardır. Bununla beraber Ahmed İbnu Menî’in şeyhi Yezîd İbnu Hârûn, İbnu Merzûk’tan rivâyet etmekte İbnu’l-Muvaffak’a ortak olmuştur. Kezâ, el-Fadl İbnu Dükeyn, İbnu Fudayl, Süleymân İbnu Hayyân ve diğerleri de böyledir.

Atıyye şiileşmekle kınanmıştır; lâkin Tirmizî birçok hadîste O’nun rivâyetini hasen kabûl etmiştir. İbnu Maîn’den O’nun sâlih bir kimse olduğu rivâyet edilmiştir. İbnu Sa’d’ın ‘inşâallâh O sikadır, sağlamdır’ dediği anlatılmıştır. İbnu Adiyy, ‘O’nun sâlih (işe yarar) hadîsleri vardır’ demiştir. Hudrî’yi açıkça ifâde ettikten sonra bilhassa mutâbeatlerle beraber tedlîs ihtimâli kalmamıştır. İbnu Merzûk’un sika kabûl edilmesi Müslim’e göre ağırlık kazanmış ve O’ndan Sahîh’inde rivâyet etmiştir.
Üstelik hadîs, Bilâl radıyellâhu anhu’nun tarîkiyle de rivâyet edilmiş olup,[81] sağlamlık derecesi ne kadar düşse, delîl olmak mertebesinden aşağı düşmez.[82] Hattâ mütâbi’ ve şâhidlerinin [83] çokluğu sebebi ile, sahîhlik ile hasenlik arasındadır.[84] Nitekim biz onlara (mütâbi’ ve şâhidlerine) işâret ettik.

‘Cerh, ta’dilden önce gelir’ diyenlerin sözü -zayıf (bir kanaat ve ictihâd) olmasına rağmen- (cerh ve tâ’dîl’in) terâzideki denklikleriyle (aynı ağırlıkta olup) teâruz ettikleri (çeliştikleri) zamandadır. Bunun isbâtının önünde ise birçok uçurumlar vardır. (İsbâtı zor, hattâ neredeyse imkânsız bir şeydir.) İşte bu yüzden bid’atçilerin, ehl-i hadîs’in, sağlamlığın kendi katlarında ağırlık kazanmasıyla sağlam bulduğu râvîlerin rivâyetiyle sâbit olan hadîsleri reddetmek içün bu (‘cerh, ta’dilden önce gelir’) sözü(nü) mesned edinmelerinin imkânı yoktur.
Bu hadîsi, iki hadîs hafızı, Irâkî, İhyâ Tahrîci’nde,[85] İbnu Hacer de Emâli’l-Ezkar’da [86] hasen bulmuşlar-dır.[87]

Hadîste, Müslümanların umûmu/geneli ve ileri gelenleriyle tevessül vardır.
Suâlin iki mef’ûlünden birisine }ب{/bâ harfini dâhil etmek, sadece isti’lâmî (bilgi edinmek içün olan) suâllerdedir.
Nitekim Allah’ın, }ًاريِبَخ ِهِب ْلَأْساَف{/ ‘onu, haberi olana sor’ [88] ve }ٍعِقاَو ٍباَذَعِب ٌلِئآَس َلَأَس{/‘bir soran vuku bulacak olan azâbı sordu’ [89] âyeti celîlelerinde böyledir.

İsti’tâî (‘birinin vermesini istemek’ manasındaki) suâle gelince…
Onda }ب{/bâ harfi ancak kendisiyle tevessül edilen (aracı kılınan) kimseye girer. İşte sana hadîs rivâyetleriyle gelen duâlar…[90] O hâlde burada ikinci mef’ûle }ب{/bâ’nın girmesini tasavvur etmek, sözü hevâ ile çığırından çıkarmaktır ve kulakların duymak istemediği bâtıl bir na’radır.
‘Hak’ kelimesinin ma’nâsı (mecbûrî) icâbet değil, aksine yalvararak isteyen kimselerin Allah sübhânehû ve teâlâ’nın fazlından hakettikleri şey demektir. Bu yüzden, ‘isteyenlerin hakkıyla’ sözünü bu duâ eden içün bir suâl/“sorup öğrenmek” saymak -bilhassa hadîste ona atfedilen şeyler düşünülürse- katıksız bir hezeyandır…

Hadîsin siyâkında bundan başka suâl olmaya elverişli bir şey bulunmadığını iddiâ etmekse, fevkalade gülünçtür. Bu iddiâ sahibinden, “beni cehennemden korumanı’” [91] sözü nereye gitti?.. Te’kid içün fiilin nice kez tekrâr edildiği olur… Öyleyse son fiildeki, }ِراَّنلا َنِم ىِنَذْقْنُت ْنَأ َكُلَأْسَأ{’ daki istenen }ِراِّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ{/(‘beni ateşten kurtarman’, bundan), önce geçen iki }َكُلَأْسَأ{ fiilindeki suâlin/istenenin tâ kendisidir. Hatta bu fiiller, te’kid bâbından olmasaydılar, o zaman tenazu’ bâbına gireceklerdi.[92] Dolayısıyla her takdîrde bu kayıd [}ِراِّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ{ ’nin birinci }َكُلَأْسَأ{ ile de alâkalı olduğu kaydı] mu’teber olmaktadır.

‘Falancı ile’ veya ‘falancının hakkı içün’ veya ‘falancanın hürmetine’ gibi ifâdelerle, ‘Allah’tan başkasına yemîn edilmiş olur’ düşüncesi ile tevessül’ü reddetmeye yeltenenler, sadece Mustafa sallellâhu aleyhi ve sellem’e redde kalkışmaktadırlar. Zîrâ tevessül siğalarını/kalıplarını, öğreten odur. O ifâde biçimleri içerisinde şahıslarla tevessül de vardır. Tevessül nerede, yemîn nerede?

(Tevessülle beraber) burada ‘istiğâse’/(birinden ğavs yani yardıma koşmasını istemek), ve ‘istiâne’/(birinden yardım istemek)’ kelimelerini ilâve etmemizde hiçbir beis yoktur. Hepsi aynı vâdidendir:
Buhârî’deki şefaat hadîsinde;
“(İnsanlar) Âdem aleyhisselâm’dan, sonra Mûsâ aleyhisselâm’dan, sonra da Muhammed sallellâhu aleyhi ve sellem’den ğavs (medet ve yardım) isteyecekler” (ifâdesi vardır.)
Bu (rivâyet), tevessül ederken ‘istiğâse’ lafzının (da) kullanılmasının câiz olduğunu göstermektedir.

MAKALE: Muhammed Zâhid el-Kevserî (Rahimehullah)
……………………………………………………….
DİPNOTLAR:
73 ‘O’nun senin yanındaki hâtırı ve rütbesi hürmetine senden istiyorum’, derse…
74 Ahmed İbnu Hanbel (3/21), İbnu Ebî Şeybe (15/106-107, H:29812, Muhammed Avvâme tahkîkı. Metindeki lafız, İbnu Ebî Şeybe’nindir.), İbnu Mâce (778), İbnu’s-Sunnî (84-85) ve [İbnu Huzeyme, (Sahîh’inin bir cüzü olan) et-Tevhîd (1/41-42, M. Avvâme, Musannef hâmişi:15/106-107) Taberânî, ed-Düâ (2032, M. Avvâme, el-Musannef hâmişi:15/106-107), İbnu Menî’, Ebû Nuaym Fazl İbnu Dükeyn, Kitâbu’s-Salât (İbnu Hacer, Netâicü’l-Efkâr:1/273, M. Avvâme, el-Musannef hâmişi:15/106-107)]
75 El-Bûsîrî, Mısbâhu’z-Zücâce (132-133, H:263), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1414
76 Cerh, müfesser değildir, kınamanın sebebi açıklanmamıştır; dolayısıyla mu’teber değildir.
77 Bu köşeli parantez arası makâlenin dipnotunda yer aldıysa da onu içinde zikretmeyi münâsib gördük.
78 El-Bûsîrî, İbnu Mâce Zevâidi el-Mısbâh’ında (132-133, H:263) ve ona tâbi’ olarak es-Sindî de İbnu Mâce Hâşiyesinde (Dârü’l-Ma’rifeh) böyle demektedir. (1/429)
79 Alâuddîn Muğlatay, el-İ’lâm Şerhu Süneni İbni Mâce (Mektebetü Nezzâr Mustafa Bâz) (4/1316-1317)
80 Ayni hadîsi aynî Sahâbî’den rivâyet etmekte O’na uymuştur.
81 Yani, Ebû Saî el-Hudrînin yaptığı rivâyetin, bir başka Sahâbî olan Bilâl’den de gelen şâhid’i de vardır.
82 Yani hasen olmaktan aşağı düşmez.
83 Mütâbi’: Bir kişi bir râvîden bir isnâdla bir Sahâbî’den bir hadîs rivâyet eder ve bir başka kişi, aynı râvîden veya onun üstündeki râvîden aynı isnâd ile aynı hadîsi aynı Sahâbî’den aynı lafızla veya aynı ma’nâ ile rivâyet ederse, ikinci hadîse (veya râvîye) ‘mütâbi’ ismi verilir.
Şâhid: Tercîh edilen meşhûr görüşe göre bir Sahâbî’den yapılan rivâyetin başka bir Sahâbî’den yapılması hâlinde ikinci rivâyet birincinin Şâhidi olur.
Bazıları da “bir rivâyet, -ister bir Sahâbî’den, ister iki ayrı Sahâbîden olsun- diğerine lafızda uyarsa, mütâbi’, manada uyarsa şâhid olur” demişlerdir.
Kimileri de “Mütâbi’ ve Şâhid’in ikisi de aynı manadadır” demişlerdir. [Mukaddimetü’d-Dihlevî (biraz tasarruf ile):63-64 Dâru İbni Kesîr,1426)]
84 Allahu a’lem sahîh liğayrihî.
85 [Hafız Irâkî, İhyâ Tahrîci (1/323)], M. Avvâme, el-Musannef hâmişi:15/107
86 [İbnu Hacer, Netâicü’l-Efkâr (1/272)], M. Avvâme, el-Musannef hâmişi:15/107
87 Ayrıca, şu Hadîs Hâfızları da bu rivâyeti hasen kabûl etmişlerdir: [Hafız Abdu’l-Ğanî el-Makdisî, en-Nasîha fi’l-Ediyeti’s-Sahîha, Münzirî’nin şeyhi Ebû’l-Hasen el-Makdisî, -ki bunu ondan Münzirî nakletmiştir- (et-Terğîb:2/458-459), Dümyâtî, el-Metceru’r-Râbih (1325)], M. Avvâme, el- Musannef hâmişi:15/107
88 Furkan: 59
Bu cümledeki, ‘onu haberdâr olana sor’ derken, ‘sor’ fiil (yüklem), ‘sor’daki gizli ‘sen’ fâil (özne), ‘o’ ve ‘haberdâr’ kelimeleri de iki mef’ûldürler (nesnedir.) Söylenmek istenen şudur: {َلَأَس} /‘seele’ fiili ‘sorup bilgi öğrenmek’ ve ‘bir şey istemek’ gibi değişik manalara gelir ve her ikisi de iki mef’ûl alır. Bunlardan bilgi edinmek içün olan ‘suâl’in mef’ûl’üne {ِب}/‘bâ’ harf-i cerri girer. Metindeki iki misâlde olduğu gibi. Ancak ‘haber öğrenmek’ içün değil de ‘bir şey istemek ve almak’ manasında olan, ‘suâl’in iki mefûl-i bih’inden hiçbirine {ِب}/‘bâ’ harfi girmez. {َةَيِفاَعْلا ِهِب َللها َلَأَس} /‘seelellâhe bihî’l-âfiyete’/ ‘Allah’dan onu istedi’ manasında değil, ‘Allah’dan onun ile (hâtırına) âfiyet istedi’ demek olur. ‘İstedi’ fiil, ‘Allah’dan’ mef’ûl, ‘âfiyeti’ kelimesi diğer mef’ûl-i bih,{ِهِب} ‘bihî’ kelimesi ise vâsıta edinilen mef’ûl/nesne olur. Yani, ‘bihî’ lafzı ‘suâl’in iki mef’ûl-i bihinden biri olamaz; ikinci mefrûlün bih “el-âfiyete’ kelimesidir.
89 Meâric: 1
90 Meselâ, hadîsde gelen {اًعِشاَخ اًبْلَق…َكُلَاْسَا ىِّنِا َّمُهِّللَأ}/‘Ey Allahım!… Şübhesiz ki ben, Sen’den korkan bir kalb suâl ediyorum (istiyorum)’ şeklindeki duâda olduğu gibi. Burada ‘istiyorum’ fiil, ‘senden’ birinci mef’ûl-i bih, ‘korkan bir kalb’ de ikinci mef’ûl-i bih. İkisinde de ‘bâ’ harfi yok. Bunların dışında bir mef’ûl’e ‘bâ’ girecek olsaydı, ‘vasıtasıyla’ veya ‘aracılığıyla’ manasında olurdu. Cümleye meselâ {َكِّيِبَنِب}/‘bi nebiyyike’ kelimesini ekleseydik, ondaki ‘bâ’ ile ‘Nebin (vâsıtası) ile’ demiş olacaktık.
91 ‘Nebin ile Senden beni cehennemden korumanı istiyorum’ cümlesinde, ‘istiyorum’ fiil, ‘senden’ birinci mef’ûl-i bih, ‘beni korumanı’ ikinci mef’ûl-i bih, ‘Nebin ile’ de tevessül edilen, vesîle edinilen, ‘Nebin hâtırına’ ma’nâsında. Yoksa ‘Senden Nebîni istiyorum’ veya ‘Sana nebîni soruyorum’ gibi ‘şiddetli güldürecek’ ve ‘uzun uzun eğlendirecek’ olan manalar değil…
92 İki fiilden her biri, bir lafzı kendine bir fâil veya her biri mef’ûl veya biri fâil diğeri de mef’ûl olarak almak isterse, buna ‘tenâzu’ yani iki fiilin bir lafız üzerinde çekişmesi denir ki, teferruatı uzundur. İşin daha fazla olan nahiv inceliklerini ehline bırakıyor, ziyâde îzâha dalmayı lüzûmsuz görüyoruz.Burada şöyle denilir: {َكْيَلَع َني ِلِئاَّسلا ِّقَحِب َكُلَأْسَأ}’deki, {ُلَأْسَأ}/‘istiyorum’, iki mef’ûlün bih istiyor: Birincisi, şu fiilin sonundaki {َك}/‘sen(den)’ ikincisi ise burada açıkta yok; ancak ilerideki {ِراَّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ}/‘beni ateşten kurtarman(ı)’ lafzını mefûl olarak almak istiyor, {ِراَّنلا َنِم ىِنَذْقْنُت ْنَأ َكُلَأْسَأ}’ deki, {َكُلَأْسَأ}’nin ‘{ُلَأْسَأ}/’itiyorum’ fiili de sonuna takılan birinci mef’ûl {َك}/‘sen(den)’ başka bir ikinci mefûl olarak yine hemen dibindeki {ِراَّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ}/‘beni ateşten kurtarman(ı)’ lafzını mefûl olarak almak istiyor. Dolayısıyla iki {ُلَأْسَأ} lafzı bir {ْنَأ ِراِّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت} lafzını kendilerine ikinci mef’ûl olarak almak istiyor ve çekişiyorlar. Nahiv mezheblerinden hangisini kabûl ederseniz edin, birinin ikinci mef’ûlü kalmıyor; birinde zamir takdîr etmek zorundasınız ki o, {ِراَّنلا َنِم ىِنَذِقْنُت ْنَأ}/‘beni ateşten kurtarman(ı)’ lafzına dönecektir. Şâz olan nahiv görüşleri ise meselemiz dışındadır.